De seculiere democratische rechtsstaat
Reactie op theoloog Hans Geybels (KUL), ‘Evenwicht tussen levensbeschouwing/kerk kan in gevaar komen’, De Morgen 23 april 2019
Ondertekend door: Freddy Mortier
Laïciteit (scheiding overheid en kerk/levensbeschouwing) impliceert vooral dat de overheid alle levensbeschouwingen op dezelfde wijze behandelt. Laïciteit betekent niet dat het religieuze of levensbeschouwelijke uit het publieke domein verbannen wordt, noch dat de burger zijn godsdienst/levensbeschouwing niet kan beleven en uiten in het publieke domein. Dit is niet wenselijk, noch mogelijk. Hans Geybels moet zijn beeld van laïciteit dan ook bijstellen. Hij lijkt dit begrip laïciteit meteen te koppelen aan het Franse concept van de laïcité voorzien in de wet van 1905 en ingebed in de Franse maatschappij. Ik verwoord het principe van laïciteit als het inschrijven van het principe van de seculiere democratische rechtsstaat in de Grondwet.
Waarom is dit zo belangrijk? De historisch gegroeide compromispolitiek en het gebrek aan transparantie, de ad-hoc constructies hypothekeren vandaag elke vorm van goed bestuur. Ze liggen aan de basis van vele ongelijkheden. Er bestaan op het vlak van diverse administratieve handelwijzen, als op het vlak van de relatie tussen de verschillende levensbeschouwingen en de overheid teveel grijze zones.
Gelijke behandeling en transparantie
De overheid dient zich onpartijdig op te stellen naar de burgers toe en geen voorkeur te uiten voor een bepaalde levensbeschouwing. De commissie van wijzen (Mortier, Rigaux) en de commissie Magits/Christians analyseerden de erkenning en financiering van de levensbeschouwingen in België en formuleerden een aantal voorstellen om de diversiteit aan levensbeschouwingen op een zelfde wijze te behandelen. Tot op heden werd niets gedaan met de geformuleerde aanbevelingen van beide commissies en zijn deze in de diepvries beland. Er is hierbij geen sprake van een hellend vlak van het verbreken van evenwichten bij deze voorstellen, maar het op een gelijke wijze te benaderen.
De gelijke behandeling van de verschillende levensbeschouwingen is vandaag niet het geval in ons land. De overheid stelt zich niet neutraal op. Ook bijvoorbeeld voor de organisatie van het protocol bij officiële plechtigheden, de organisatie van een Te Deum, de financiering van de verschillende levensbeschouwingen.
De uitdaging bestaat er in het gehele systeem financieel beheersbaar, objectief, betaalbaar te houden en de transparantie te verhogen en de billijkheid te garanderen. Als burger hebben we er alle belang bij te leven in een seculiere democratische rechtsstaat die de diversiteit in ons land ondersteunt. De nood aan debat hierover is duidelijk.
Voor meer informatie en reacties:
Freddy Mortier